گروه فرقان به رهبری شخصی به نام اکبر گودرزی یکی از شاخص ترین گروه های منفصل از روحانیت و حتی مخالف صریح روحانیت بوده است. اکبر گودرزی اهل استان لرستان روستای دوزان در میان شهرهای خمین و الیگودرز بوده و از آن جا که پدرش چوپان بود، فرقانی ها از وی با عنوان "چوپان زاده آزاده  " یاد می کردند. وی در حوالی سال 1335شمسی متولد شده ( البته در شناسنامه اش سال 1338 شمسی قید شده )، در سال 1351 یا 1352 عازم  خوانسار شده و مدتی در مدرسه ی علمیه آن جا تحصیل کرده و سپس یک سال در قم مانده و بعد از آن به تهران آمده و مدتی را در مدرسه چهل ستون و سپس در مدرسه حاج شیخ عبدالحسین بیتوته کرد و در سال 1356 آن جا را نیز ترک کرده و از لباس طلبگی هم خارج شده است. او علاوه بر درس طلبگی، درس جدید را هم تا کلاس یازدهم خوانده است .
 
گودرزی در سال 1356 کلاس های تفسیر در مناطق مختلف شهر تهران (نازی آباد، سلسبیل ، قلهک، جوادیه و خزانه) برپا و نیروهایش را نیز از همین جلسات جذب می کرد. البته برخی از این جلسات هم به اقتضای فضای آن سال ها در خانه های افراد علاقه مند تشکیل می شد.
 
مساجدی که گودرزی جلسات قرآن را در آن ها برگزار می کرد، عبارت بود از مسجد "الهادی "، خیابان شوش ، مسجد "فاطمیه خزانه " ، مسجد "رضوان " خیابان اتابک، مسجد "شیخ هادی " و مسجد "خمسه قلهک ". مسجد "اعظم " هم که  کتابخانه قائم در آن بود و جوانان مذهبی به آنجا رفت و آمد داشتند، در اختیار علی حاتمی که در زندان خودکشی کرد و یکی از فرقانی ها بود، بود و افرادی را در همان جا جذب این گروه کرد.
 
گودرزی گروه فرقان را در درون همین جلسات قرآن تاسیس و رهبری کرد. وی از سال 1356به صدور اعلامیه و بیانیه پرداخت و وارد حوزه سیاست و مبارزه شد. اما جز این اعلامیه ها فعالیت دیگری نداشت. یک بار برای مدت کوتاهی به پاکستان رفت تا عازم اروپا شود و نوشته های تفسیریش را انتشار دهد که به دلیل فراهم نشدن  شرایط به ایران بازگشت. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی، با اسلحه هایی که وی و همراهانش از پادگان های فتح شده توسط مردم به دست آوردند وارد فاز نظامی شد. اما نظام شاهی سقوط کرده بود و گروه فرقان که عقیده به مبارزه داشت چون همه چیزش به مفهوم مبارزه ختم می شد به جنگ با نظام اسلامی جدید روی آورد.
 
گودرزی با داشتن شماری از جوانانی که همچنان روحیات انقلابی آن سال ها را داشتند، آنان را بر اساس آموزه های قرآنی مبتنی بر برداشت های خود، به شدت بر ضد روحانیت و آن چه آن را " آخوندیسم " می نامید، تربیت کرده بود.
 
او هم زمان با انتشار جزوات تفسیری، خود نیز در ترورهای سال 1358درگیر شد و مستقیماً در ترور شهید قرنی شرکت داشت. گودزری در 18 دی ماه 1358دستگیر و در سوم خرداد 1359 تیرباران شد. در این روز تعداد دیگری از اعضای این گروه با نام های سعید مرآت، عباس عسکری، علیرضا شاه بابابیگ و حسن اقرلو هم تیرباران شدند و علی حاتمی هم در زندان خودکشی کرد.
 
نقش اکبر گودرزی در گروه فرقان
 
سازمان اصلی فرقان روی دوش اکبر گودرزی بود که کسانی مانند سعید واحد، محسن سیاهپوش، حمید نیکنام، علی اسدی و بهرام تیموری، زیر نظر مستقیم او بودند. محمد متحدی در شهرهای ارومیه و تبریز (استان های آذربایجان غربی و شرقی) و عامل اصلی ترور شهید قاضی طباطبایی بود. عباس عسکری عضو فعال دیگری بود که کمال یاسینی و سعید مرآت زیر نظر او بودند. حسن اقرلو عضو فعالی بود که عبدالرضا رضوانی، امیر فعله نوتاش و برخی دیگر زیر نظرش فعالیت می کردند.
 
به این ترتیب، با شگفتی باید گفت تشکیلات فرقان در اختیار یک جوان 25ساله بوده است که در همین فاصله سنی برای بیش از بیست جزء قرآن حدود بیست جلد تفسیر نوشته بود و علاوه بر آن، برای صحیفه سجادیه نیز شرحی دوجلدی داشت . کتابی نیز در شرح دعای عرفه و جزوه ای دیگر در شرح خطبه امر به معروف امام حسین علیه السلام دارد. همین طور کتاب پرحجمی تحت عنوان توحید و ابعاد گوناگون آن نوشته است. افزون بر این ها بیشتر نوشته های فرقانی ها و نشریات آن ها - تا پیش از دستگیری - از اوست.
 
پس ازکشته شدن گودرزی، فرقانی ها (با احتساب شریعتی به عنوان پنجمین شهید) از وی با نام ششمین شهید ایدئولوژیک یاد می کنند. اشاره شد که در کنار وی، علی حاتمی معلم (که در زندان خودکشی کرد)، علی رضا شاه بابابیگ تبریزی و سعید مرآت (هر دو دانشجو) نیز بودند که اینان نیز دستگیر و اعدام شدند.
 
این را باید افزود که گروه فرقان در آغاز با نام گروه "کهفی ها " شهرت داشت و بعدها به نام فرقان شناخته شد. رژیم شاه از فعالیت این گروه کمابیش اطلاعاتی داشت، اما به دلیل درگیر شدن در ماجراهای سال 1356 و فزونی یافتن حرکت های سیاسی و نیز ضعیف شدن ساواک، گویا گزارش چندانی از فعالیت آن ها که آن زمان بیشتر همین جلسات قرآن بوده، نداشته است.
 
یکی از گزارش های برجای مانده، حکایت از آن دارد که در مجلسی که  حسام و نادر، فرزندان شهید عراقی حضور داشتند، یکی از این دو نفر می گویند: "رهبر گروه کهفی ها، آخوندی  به نام گودرزی است که جمعه ها در مسجد "خَمْسه "، حدود خیابان دولت، صحبت می کند و گنجه ای و آشوری  نیز از کادرهای گروه موصوف هستند که امور مربوط به نشریات گروه، تحت نظارت و شرکت آنان  اداره می شود و قرار است به زودی مناظره ای بین یکی از این دو نفر و صالحی نجف آبادی ، انجام شود.
 
مهدی  عراقی نیز اظهار داشته که آشوری از جانب گروه کهفی ها با او تماس گرفته و در مورد وحدت با کمونیست ها و مسایلی از این دست مذاکره کرده، لیکن بعدها قطع ارتباط نموده است. "
 
اشاره کردیم که برخی از مهم ترین افراد این گروه عبارت بودند از عباس عسکری ، کمال یاسینی  و علی حاتمی . عسکری یکی از قدیمی ترین افراد این گروه بود که از سال 1355 با گودرزی همکاری داشت و بعدها خود نیز مطالبی می نوشت. در واقع وی نفر دوم گروه فرقان به شمار می آمد و افراد بسیاری توسط وی به این گروه  پیوند خورده بودند.
 
شیوه جمع آوری امضا
 
این گروه که هم زمان با رشد فزاینده ی نسل جدید مذهبی و متاثر از جریان های روز برآمده بود، توانست عده ای را در برخی از مدارس و مساجد تهران، جذب کند. از آن جمله مدرسه ی جهان آرا بود که شماری از معلمان آن (همچون علی حاتمی و حسن نوری که دومی از ترورکنندگان مرحوم مفتح بود) جذب فرقان شدند. همین طور گودرزی تلاش کرد تا پایگاهی در مسجد قبا به دست آورد که با مخالفت مرحوم مفتح روبه رو شد. مسجد رفعت هم در نزدیکی خیابان دولت یکی از پایگاه های اصلی فرقان بود. گودرزی در زمینه کار ایدئولوژیک، عمدتاً در کار نشر جزوات تفسیر قرآن بود که مطالب آن سخت بی پایه ، مغلوط و در عین حال در قالب  برداشت های سمبولیک و انقلابی بود.
 
در نشریه ای که به سال 1360 توسط بقایای فرقانی ها منتشر شده آمده است  که اکبر گودرزی از سال 1350 "برای راهیابی آزادانه به قرآن و متون اصلی  " تلاش خود را آغاز کرده است .
 
حاصل این مطالعات در سال 1355 به دست آمد و نخستین کارهای تفسیری وی در همان سال عرضه شد. به نوشته ی  همین نشریه ، از همان زمان آقای مطهری در جلسات هفتگی به نقد کتاب "توحید و ابعاد گوناگون آن  " (که به نام صادق داودی چاپ شده ) و تفسیر وی پرداخته است .
 
گفتنی است که فرقانی ها کتاب "توحید و ابعاد گوناگون  " آن را به آن دلیل نوشتند که معتقد بودند ضعف عمده تشکل ها و سازمان های انقلابی از مشروطه تا زمان آن ها، نبود نوعی آگاهی مکتبی بوده است . در مقدمه  ی این اثر با اشاره به آن ضعف ، اشاره شده است که این کتاب برای پر کردن آن خلا نوشته شده است .
 
بحث های  نخستین این اثر در تعریف اسلام و توحید است و بنا به توضیحی که در آن آمده "خلاصه ترین تعریف توحید نمود خارجی جنگ سراسری و دایمی موجودات برای حل تضادها و راه یافتن به تکامل برتر و بالاتر است. توحید اندیشه ای است برای تعریف مسیر حرکت موجودات در دل این تضادها به سوی الله که نقطه ی نهایی  تکامل است ". این مباحث که در قالب تحمیل برخی از تفکرات ابتدایی با آیات قرآنی طرح می شود، تا پایان  کتاب ادامه دارد. در این تعریف که بر فرض پذیرش، بیان نوعی حرکت تکاملی برای تمامی موجودات است ، قیامت با تعبیر "روز تحقق استعدادها " تعریف می شود. آن گاه پس از ارایه ی برخی از آیات، نتیجه آن می شود که  "پس از دید کلی و طبیعی، می توانیم قیامت را مرحله ی تحقق ساعت یا فعلیت سعی عمومی موجودات به حساب  آوریم و از دید اجتماعی و در رابطه با پیکار خونین انقلابگران توحیدی، آن را نهایی ترین، دامنه دارترین و فراگیرترین و سازنده ترین انقلاب توحیدی و مرجع همه ی انقلابات تاریخی به شمار آوریم. "
 
موضعگیری درباره شریعتی
 
اما در سال 1356 یعنی نخستین سال فعالیت فرقان ، با درگذشت دکتر شریعتی نخستین اعلامیه از سوی این جریان نوپا انتشار یافت . آن چه در این شرایط سبب برآشفتن فرقانی ها شد، اطلاعیه ی مشترک مطهری و بازرگان بود که چند روز پس از انتشار، بازرگان بر اثر اصرار دوستان یا تهدید مخالفان امضایش را پس گرفت . به دنبال صدور آن اطلاعیه ، گودرزی اطلاعیه ای صادر کرد و به تهدید مخالفان شریعتی و در واقع آقای مطهری پرداخت . در این  اطلاعیه با اشاره به ائتلاف ارتجاع و روشنفکران مدرن، یعنی مطهری و بازرگان  آمده است که "حاصل زشت  این ائتلاف ناجوانمردانه ، آن هم در شام غریبان شهیدان و در اجرای اهداف شوم نفاق پیشگان تاریخ  " بوده ، به  گونه ای که "اعلامیه ای به تاریخ 23/9/1356 و با امضای چهره هایی همچون مطهری و بازرگان درآمد که بازتاب  مقاصد پوشیده ی جبهه مؤتلفه بود و از تبادل نظر میان آن ها که طبعاً چیزی جز مسخ هدف شهیدان و فرهنگ  انقلابی آن ها را در بر نمی گیرد، حکایت می کرد. " سپس با نقد برخی از عبارات آن نامه آمده است که  "عوامفریبی و خیانت پیشگی عوامل مزبور از فرازی دیگر از نوشته شان روشن می شود ". در سالگرد سفر دکتر شریعتی به خارج از کشور و مرگ وی ، باز فرقان اطلاعیه ای داد و ضمن آن سخت به صادر کنندگان آن  بیانیه حمله کرد.
 
موضعگیری بعدی آنان اطلاعیه ای بود که به مناسبت قیام شهرهای قم و تبریز صادر شد و آنان حادثه ی مزبور را "ضمن احترام  به خون بی گناهان  " چنین تحلیل می کنند که این جریان ، حرکتی است در جهت "زنده کردن دوباره ی روحانیت  حاکم  " و این که "دخالت بی رویه ی روحانیت را " باید "فاجعه ای عظیم  " دانست . در این بیانیه خطاب به شریعتی آمده است که "روحانیت تجدید حیات یافته و انقلابی هایی که هنوز هم از متهم کردن تو به انواع تهمت های سفارشی دست باز نداشته و هنوز هم ملایان بزرگ و فقهای عظیم الشان و مفسران عالی قدر و وعاظ شهیر و فضلای فضول به کفر و وهابی  بودنت فتوا می دهند و مطالعه ی آثارت را تجویز نمی فرمایند ... بار دیگر سنگر مدافع اسلام شدند ".
 
به هر حال به نوشته ی مولف کتابچه ی "فرقان چیست؟ "، کار تدوین ایدئولوژی فرقان در پایان سال 1356 به اتمام رسید. از آن پس ، گروه  افزون بر تلاش برای پیگیری کارهای ایدئولوژیک، به تحلیل های سیاسی و درک شرایط سیاسی  جهان و طرح استراتژی جنگ مسلحانه علیه رژیم پرداخت . هم زمان، نشریه ای هم به نام فرقان منتشر کرد که نخستین شماره اش در اسفند 1356 به چاپ رسید. بعدها پس از پیروزی انقلاب نیز نشریه ای با نام ذکر تحت عنوان  نشریه ی دانش آموزی از سوی فرقان انتشار می یافت .
 
علت روی آوردن به ترور
 
این گروه برای پیاده کردن استراتژی مسلحانه در برابر رژیم شاه ، تازه در بهمن 1357 به تجهیزات نظامی مجهز شد. در این زمان انقلاب پیروز شده بود و فرقان که "روحانیت را از بنیان و اساس باطل  " می دانست ، تلاش خود را معطوف به مبارزه با آنان کرد. نخستین عاملی که فرقان را به رویارویی مسلحانه با جمهوری اسلامی کشاند، قربانی شدن "ارزش های راستین تشیع سرخ علوی " بود. همچنین تلاش برای "آزاد ساختن اسلام علی از اسارت آخوندیسم  " عامل دیگر رویکرد مبارزه ی قهرآمیز بود. برای فرقان  اکنون جای این پرسش بود که چه بایدکرد؟ بر اساس آیه ی "فقاتلوا ائمة الکفر "، گروه فرقان تصمیم گرفت نخست مرحوم محمدولی قرنی  و سپس مرحوم  مطهری را بکشد. انتخاب مطهری برای آن بود که "فکر به قدرت رسیدن دیکتاتوری آخوندیسم و آماده سازی تشکیلاتی آن، مدت ها قبل و حتی پیش از خرداد 1342 از طرف او طرح شده بود. "
 
تفسیرهای عجیب و غریب از قرآن
 
منهای مجاهدین که متاثر از مارکسیسم بودند، از سال 1350 به این سو برخی گروه های  مذهبی با توجه به قرآن و نهج البلاغه و تفسیر دلبخواهی از آن ها بر پایه نگرش مبارزاتی و به اصطلاح  انقلابی ، جریان های جدیدی را پدید آوردند.
 
فرقانی ها در سال 1356 و 1357 مجلدات زیادی از تفسیر قرآن خود با عنوان "پیام قرآن " منتشر می شد، پخش کردند. تفسیر و آثاری که از آن ها ملاحظه شد عبارت است از تفسیر سوره های فاطر، یس ، صافات ، احزاب ، سبأ، نجم ، عنکبوت، روم ، لقمان، سجده، شوری ، زخرف ، محمد، فتح، حجرات ، دخان ، جاثیه، احقاف ، مؤمن، فصلت ، فرقان و نور. در همه ی این ها که گفته شد، نام مؤلف آ ن ها نجم الدین شکیب آمده است که مانند دیگر نام های  روی کتاب ها، مستعار است . تفسیر سوره ی انبیا (به نام حسین صادقی) ، تفسیر سوره ی بقره (به نام جواد صابر)، تفسیر سوره های  مریم و طه (به نام حسن قائمی )، تفیسر سوره های توبه، شعراء، نمل و قصص (به نام احسان کمالی )، تفسیر سوره ی یوسف و جزو سی ام (یا تفسیر نبأ تا ناس؛ به نام محمدحسین آل یاسین  و نیز به نام احسان کمالی )، تفسیر سوره های مزمل، مدثر، قیامت ، انسان و مرسلات (به نام نجم الدین منتظر)، تفسیر سوره های کهف ، ذاریات و ق  و ترجمه  کامل از قرآن نیز از آنان منتشر شده است . همچنین کتابی با نام فرازی از نهج البلاغه و شرح دعای عرفه (نام  دیگرش : پیام حسین )، فروغ نهج البلاغه دو جلد، و کتاب "توحید و ابعاد گوناگون آن  " (صادق داودی ، نشر کاظمیه 320 صفحه ). نشریات یک ساله آنان (1357) تحت عنوان سالنامه ی فرقان چاپ شده است.
 
کتابی با نام "دعا: تجلی خداگونگی انسان " از سوی همین گروه (به نام محمد حسین آل یس ) چاپ شده که شرح  صحیفه ی سجادیه است . در اینجا هم به مانند تفاسیری که از قرآن ارایه شده ، همه ی مضامین در ارتباط با انقلاب  و ضدانقلاب تحلیل و تفسیر شده است.
 
کتابی دیگر با عنوان "اصول تفکر قرآنی "، به عنوان کتاب دوم توحید و ابعاد گوناگون آن ، به نام داود قاسمی  چاپ شد که اصول کلی مستخرج از قرآن درباره ی انسان شناسی و ایمان  و انقلاب و ضدانقلاب است . در همین کتاب است که از مرحله ی غیب انقلاب و مرحله ی شهود آن سخن به میان  آمده و به تفصیل از قرآن برای مرحله ی پیش از انقلاب و پس از پیروزی بهره گیری شده است . در این بخش به روشنی آیه ی دوم سوره ی بقره که ایمان به غیب را طرح کرده ، به معنای ایمان به غیبِ انقلاب تفسیر شده است . درباره ی ارتباط غیب و نماز هم آمده است که "به طور کلی همه ی اصول تئوریک حزب توحیدی در مرحله غیب انقلاب در کلمه ی صلاة جمع شده اند. "
 
همان جا در تفسیر وحی هم گفته شده است : "وحی در تعریف کلی آن همان شناخت پدیده نسبت به راه تکامل خویش بر حسب ظرفیت وجودی و مدار تکاملیش یا به قول امام آن  انفجار درونی و درد تکامل خواهی است ". شاید این کتاب ، صریح ترین اثر در باز کردن آثار بی پایه ی فرقان  باشد.
 
در زمینه نوشته های تفسیری آنان، آقای مطهری که در این سال ها روی تفسیر کار می کرد، نسبت به این مساله احساس خطر فراوان کرده و مرتب هشدار می داد و از اتفاق همین بحث غیب و شهود انقلاب را مثال می زد. تفسیرهای متعدد و گسترده ی اینان طی سال 1355 و 1356 شمسی موجی از بیم و هراس را در میان متدینان دامن زد. هرچند گستردگی جریانات مختلف، باز شدن فضای سیاسی کشور و ورود گروه های مختلف به عرصه مبارزه  اجازه  بروز بیشتر به این ماجرا را نداد؛ در غیر این صورت ممکن بود که جریان فرقان به حرکتی شبیه به آن چه  میرزاعلی محمد باب ایجاد کرده بود، منجر شود.
 
محمدمهدی جعفری از دیداری که همراه دکتر پیمان در سال 1356 با اکبر گودرزی داشته  یاد کرده و می گوید: "من یک جلد تفسیر آن ها را مطالعه کردم و به آنان گفتم که این تفاسیر انقلابی و امروزی است و مضمون آن با روح قرآن مطابق نیست . برای نمونه در داستان یوسف ، گرگ به معنای ضدانقلاب گرفته شده که حضرت  یعقوب ، یوسف را برای به دام انداختن ضدانقلاب به سوی آن ها فرستاده است . یا برای مثال محراب را به  معنای سنگر گرفته و امام را رهبر انقلابی می گرفتند. "
 
در این میان بیش از همه استاد مطهری از این  تفاسیر برآشفت  و در مقدمه ی کتاب "علل گرایش به مادی گری " تحت عنوان "ماتریالیسم در ایران " سخت به آرای تفسیری  و تعابیری که آنان در ترجمه ی آیات و مفاهیم قرآنی آورده اند، حمله  کرد.
 
گروه فرقان پس از انجام این ترورها با رخنه برخی از اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی لو رفته و همگی  آنان از جمله گودرزی رهبر آنان ، به دام افتاده و کشته شدند.
 
گویا دو نفر از اعضای این گروه گریختند که بعدها به خارج از کشور رفتند. در حال حاضر (1381) گهگاه اطلاعیه ای از گروه فرقان در برخی از سایت های خبری خارج از کشور دیده می شود. در آستانه ی انتخابات نهمین دوره ی ریاست جمهوری ایران در 27 خرداد 1384 بار دیگر چند انفجار صورت گرفت که از طرف وزیر کشور به گروه خوارج فرقان منسوب شد.
 
بقایای فرقانی ها تا اوایل سال 1360 همچنان به انتشار برخی از جزوات می پرداختند و حتی از ترورهای مجاهدین خلق نیز به نوعی سوء استفاده کرده ، آنان را با اندیشه های خود پیوند می دادند.
 
منبع: رسول جعفریان، "جریان های مذهبی سیاسی ایران از سال 1320 تا 1357 "، نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی